تفاوت دتکتور حرارتی ثابت و دتکتور حرارتی افزایشی؛ راهنمای انتخاب مناسب‌ترین دتکتور برای سیستم اعلام حریق
مقدمه
یکی از اجزای حیاتی در هر سیستم اعلام حریق، دتکتور حرارتی است. این تجهیز با نظارت دقیق بر تغییرات دمای محیط، نقش مهمی در تشخیص زودهنگام آتش‌سوزی دارد. در میان انواع دتکتورهای حرارتی، دو نوع پرکاربرد یعنی دتکتور حرارتی ثابت و دتکتور حرارتی افزایشی وجود دارند که هرکدام عملکرد، مزایا و کاربردهای خاص خود را دارند.
در این مقاله از وب‌سایت 061کالا، به بررسی تفاوت این دو نوع دتکتور، نحوه عملکرد آن‌ها، مزایا و محدودیت‌ها و در نهایت معرفی چند برند معتبر فعال در این زمینه از جمله آریاک و زیتکس خواهیم پرداخت. اگر قصد خرید یا انتخاب دتکتور حرارتی مناسب برای پروژه یا ساختمان خود دارید، مطالعه این مطلب راهنمای کاملی برای شما خواهد بود.
دتکتور حرارتی چیست و چه کاربردی دارد؟
دتکتور حرارتی یا Heat Detector نوعی آشکارساز آتش‌سوزی است که بر اساس تغییرات دمای محیط عمل می‌کند. برخلاف دتکتور دود که ذرات معلق دود را شناسایی می‌کند، دتکتور حرارتی به تغییر دما یا افزایش سریع آن حساس است.
این نوع دتکتورها در مکان‌هایی به‌کار می‌روند که استفاده از دتکتور دود مناسب نیست؛ برای مثال در:
– آشپزخانه‌ها و سالن‌های پخت‌وپز،
– کارگاه‌های صنعتی،
– انبارها و فضاهای دارای بخار یا گردوغبار،
– موتورخانه‌ها و اتاق‌های برق.
مزیت اصلی دتکتورهای حرارتی در برابر دتکتور دود، مقاومت آن‌ها در برابر آلودگی و هشدارهای کاذب است. به همین دلیل، در بسیاری از پروژه‌ها از ترکیب دتکتور حرارتی و دتکتور دود برای افزایش دقت سیستم اعلام حریق استفاده می‌شود.
آشنایی با دتکتور حرارتی ثابت
تعریف و عملکرد
دتکتور حرارتی ثابت (Fixed Temperature Detector) نوعی از دتکتور حرارتی است که زمانی فعال می‌شود که دمای محیط از حد مشخصی بالاتر رود. این حد دمایی، که معمولاً بین ۵۵ تا ۷۵ درجه سانتی‌گراد تعیین می‌شود، «نقطه عملکرد» یا Set Point نام دارد.
عملکرد این دتکتور بر اساس عنصر حساس به حرارت است که می‌تواند از جنس فلز دوگانه (Bimetal) یا آلیاژ ذوب‌شونده باشد. هنگامی که دما از مقدار تنظیم‌شده فراتر می‌رود، عنصر حساس تغییر حالت داده و مدار الکتریکی را فعال می‌کند. در نتیجه، سیستم اعلام حریق سیگنال هشدار را دریافت و اعلام می‌کند.
مزایای دتکتور حرارتی ثابت
1. ساختار ساده و قابل اعتماد:
طراحی مکانیکی ساده باعث می‌شود این نوع دتکتور دوام بالایی داشته باشد.
2. مقاوم در برابر آلودگی:
دتکتور ثابت در برابر گردوغبار و بخار مقاوم است و احتمال خطا در آن پایین است.
3. مناسب محیط‌های دارای نوسان حرارتی کم:
در مکان‌هایی که تغییرات طبیعی دما زیاد نیست، این نوع دتکتور انتخابی ایده‌آل است.
4. قیمت اقتصادی:
به‌دلیل سادگی ساختار، قیمت تمام‌شده دتکتور حرارتی ثابت معمولاً پایین‌تر از انواع دیگر است.
محدودیت‌ها
– در حریق‌هایی که به‌تدریج گسترش می‌یابند، ممکن است دیرتر واکنش نشان دهد.
– در مکان‌هایی که دما به‌طور طبیعی بالا می‌رود (مثل آشپزخانه صنعتی)، باید نوع با نقطه عملکرد بالاتر انتخاب شود.
دتکتور حرارتی افزایشی (Rate of Rise Detector)
تعریف و عملکرد
دتکتور حرارتی افزایشی نوعی از دتکتور است که نه‌تنها دمای فعلی، بلکه سرعت افزایش دما را هم اندازه‌گیری می‌کند. این دتکتور زمانی فعال می‌شود که دما در مدت زمان کوتاهی با سرعتی بیش از حد مجاز افزایش یابد (مثلاً بیش از ۷ درجه سانتی‌گراد در دقیقه).
در ساختار این دتکتور معمولاً دو حسگر وجود دارد:
– یکی در تماس مستقیم با هوای محیط،
– و دیگری در داخل محفظه‌ای محافظ قرار دارد.
در حالت عادی، هر دو حسگر تقریباً دمای مشابهی دارند. اما اگر دما ناگهان بالا برود، سنسور بیرونی سریع‌تر گرم می‌شود و این اختلاف دما باعث فعال شدن مدار هشدار می‌گردد.
مزایا
1. واکنش سریع به حریق‌های ناگهانی:
چون بر اساس سرعت افزایش دما عمل می‌کند، در آتش‌سوزی‌های سریع عملکرد بسیار بهتری دارد.
2. قابلیت تشخیص در دمای پایین‌تر:
حتی قبل از اینکه دما به نقطه خطر برسد، هشدار می‌دهد.
3. مناسب محیط‌های پرخطر:
برای محیط‌هایی مانند انبار مواد قابل اشتعال یا اتاق‌های تجهیزات الکتریکی بسیار مناسب است.
محدودیت‌ها
– در مکان‌هایی با نوسانات طبیعی دمایی (مثل کارخانه‌ها یا آشپزخانه‌ها) ممکن است هشدار کاذب دهد.
– نسبت به دتکتور ثابت، ساختار پیچیده‌تری دارد و نگهداری آن نیازمند دقت بیشتری است.
تفاوت دتکتور حرارتی ثابت و افزایشی
تفاوت اصلی بین این دو نوع دتکتور در مبنای عملکرد آن‌ها است:
– دتکتور حرارتی ثابت، تنها زمانی هشدار می‌دهد که دمای محیط از حد تعیین‌شده بالاتر رود.
– دتکتور افزایشی، هنگامی هشدار می‌دهد که دما با سرعت غیرعادی بالا رود، حتی اگر هنوز به نقطه بحرانی نرسیده باشد.
از نظر سرعت واکنش، نوع افزایشی معمولاً سریع‌تر است، ولی در محیط‌های ناپایدار ممکن است خطای بیشتری داشته باشد.
در مقابل، دتکتور ثابت پایدارتر است اما ممکن است در تشخیص حریق‌های ناگهانی تأخیر داشته باشد.
بنابراین انتخاب بین این دو نوع دتکتور باید بر اساس شرایط محیط، نوع خطر و نیاز سیستم اعلام حریق انجام شود.
در چه محیطی از کدام نوع دتکتور استفاده کنیم؟
1. دتکتور حرارتی ثابت:
– مناسب محیط‌هایی با دمای نسبتاً پایدار مانند دفاتر، راهروها، اتاق‌های سرور با تهویه کنترل‌شده و سالن‌های بسته.
– در آشپزخانه‌ها بهتر است از مدل‌هایی با نقطه تحریک بالاتر (مثلاً ۷۵ درجه) استفاده شود.
2. دتکتور حرارتی افزایشی:
– مناسب محیط‌هایی با احتمال حریق سریع مانند انبارها، کارگاه‌های صنعتی، موتورخانه‌ها و مراکز تولید برق.
– در مکان‌هایی که احتمال افزایش ناگهانی دما وجود دارد، واکنش سریع آن یک مزیت محسوب می‌شود.
3. دتکتور ترکیبی:
برخی برندها دتکتورهایی تولید می‌کنند که هر دو قابلیت ثابت و افزایشی را دارند. در این مدل‌ها اگر هر یک از شرایط افزایش دما یا رسیدن به نقطه ثابت رخ دهد، سیستم هشدار فعال می‌شود. این نوع دتکتورها در پروژه‌های حساس، گزینه‌ای ایده‌آل محسوب می‌شوند.
نکات مهم در نصب و نگهداری دتکتور حرارتی
– دتکتور حرارتی باید در نقطه‌ای نصب شود که هوای گرم بتواند آزادانه به آن برسد.
– فاصله بین دو دتکتور معمولاً نباید بیش از ۷ تا ۸ متر باشد.
– ارتفاع نصب نباید بیش از ۷.۵ تا ۹ متر باشد، بسته به نوع دتکتور و استاندارد محیط.
– از نصب دتکتور نزدیک منابع گرما (بخاری، هالوژن، هود صنعتی و غیره) خودداری شود.
– تمیز کردن دوره‌ای و تست عملکرد دتکتور، به‌ویژه در محیط‌های آلوده، ضروری است.
رعایت این موارد باعث می‌شود دتکتور عمر مفید بیشتری داشته باشد و احتمال هشدار کاذب به حداقل برسد.
معرفی برندها
دتکتور حرارتی آریاک
شرکت آریاک یکی از تولیدکنندگان معتبر تجهیزات اعلام حریق در ایران است. دتکتورهای حرارتی این برند با استفاده از فناوری بیمتال طراحی شده‌اند و دارای تاییدیه‌های معتبر ملی می‌باشند.
ویژگی‌های شاخص دتکتورهای آریاک:
– عملکرد دقیق در دماهای تنظیم‌شده ۵۷ و ۷۵ درجه سانتی‌گراد،
– بدنه مقاوم و طراحی زیبا،
– نصب آسان و سازگاری با پنل‌های اعلام حریق متعارف،
– قیمت اقتصادی نسبت به کیفیت بالا.
دتکتور حرارتی آریاک گزینه‌ای مناسب برای پروژه‌های متوسط و بزرگ محسوب می‌شود که به دنبال دقت و دوام بالا هستند.
خرید دتکتور حرارتی از 061کالا
در وب‌سایت 061کالا، کاربران می‌توانند با مقایسه قیمت‌ها، مشخصات فنی و بررسی تصاویر محصولات، دتکتور مورد نظر خود را انتخاب و به‌صورت اینترنتی خریداری کنند.
مشاوران تخصصی این مجموعه نیز آماده ارائه راهنمایی در انتخاب بهترین دتکتور متناسب با نوع کاربری محیط هستند.
جمع‌بندی
دتکتورهای حرارتی یکی از اجزای اصلی در سیستم اعلام حریق هستند که وظیفه دارند افزایش خطرناک دمای محیط را تشخیص دهند و به کنترل مرکزی هشدار دهند.
– دتکتور حرارتی ثابت: زمانی فعال می‌شود که دما از حد مشخصی فراتر رود.
– دتکتور حرارتی افزایشی: بر اساس سرعت افزایش دما هشدار می‌دهد.
– نوع افزایشی واکنش سریع‌تری دارد، اما ممکن است در محیط‌های ناپایدار هشدار کاذب بدهد.
– نوع ثابت پایدارتر است اما در حریق‌های سریع ممکن است کمی تأخیر داشته باشد.
در نهایت، انتخاب بین این دو نوع باید بر اساس شرایط محیط، نوع خطر و حساسیت پروژه انجام شود.
برای خرید مطمئن دتکتورهای حرارتی از برندهای معتبری مانند آریاک و زیتکس، می‌توانید به وب‌سایت 061کالا مراجعه کرده و از مشاوره تخصصی کارشناسان این مجموعه بهره‌مند شوید.
